HILDEGARD VON BINGEN

MIDDELEEUWS FEMINISTE AVANT LA LETTRE

Aan de vooravond van de internationale vrouwendag besteden we aandacht aan deze bijzonder vrouw die al bijna 1000 jaar geleden zich durfde uitspreken tegen de gevestigde (mannen)orde. Niet voor niets is ze een rolmodel geworden voor hedendaagse feministes. 

We doen dat door samen te kijken naar de film 'VISION' die is gemaakt over haar leven, en daarna nog even bij een kop koffie van gedachten te wisselen.

Hildegard van Bingen werd onsterfelijk door wat ze presteerde en naliet, niet door haar afkomst of met wie ze getrouwd was. In een wereld die volledig door mannen werd gedomineerd, was zij een vrouw die geen blad voor de mond nam en naar wie geluisterd werd. Geen wonder dat latere feministes zich door Hildegard hebben laten inspireren.

Als tiende kind van een welgesteld Duits gezin uit de buurt van Mainz was Hildegards lot al bij haar geboorte (in 1098) bepaald. Ze werd op haar 8e ‘geschonken’ aan het klooster, niet ongebruikelijk in die tijd. Veel steun had ze aan de zes jaar oudere Jutta, die zich in het klooster als een moeder over haar ontfermde. 

Jutta werd magistra (de hoogste gezagsdrager) van het vrouwenklooster, en toen zij in 1136 overleed, volgde Hildegard haar op.
In 1150 stichtte ze haar eigen vrouwenklooster in Rupertsberg te Bingen, waarmee ze, eigenwijs en overtuigd van zichzelf, tegen de abt van haar oude klooster inging.

Met behulp van haar secretaris Volmar, begon ze de visioenen die zij vanaf haar 43e levensjaar kreeg, op te tekenen. Paus Eugenius III moedigede haar aan om dit werk voort te zetten. Zo kon zij haar eerste grote werk, Liber Scivias voltooien: Ken de wegen van de Heer. Het was de tijd van de cisterciënzers, een nieuwe kloosterorde die terug wilde naar het oude ideaal van soberheid, afzondering en onthouding. 

Maar als benedictijnse non was Hildegard pragmatischer. Ze vond het geen probleem dat haar nonnen sieraden droegen en zich opmaakten, ze moest ook niets hebben van zelfkastijding, extreem lijden en jezelf uithongeren. Zij geloofde in het principe vaneen gezonde geest in een gezond lichaam ‘als je zwak bent, kun je niet krachtig bidden’ en schreef meerdere boeken over de heilzame werking van planten en kruiden.

Zo vond ze de vrouw gelijkwaardig aan de man en haar uitspraak ‘sommige mannen zijn, als zij zonder vrouw blijven, roemloos als een dag zonder zon’ wordt nog vaak aangehaald.

Haar religieuze boeken zijn vandaag de dag nog goed te lezen dankzij hun directe stijl. Haar boeken over kruidengeneeskunde zijn, zeker in Duitsland, populair. Hildegard was van mening, dat veel ziektes een psychische component hadden. Maar haar kruidengeneeskunde is ook omstreden omdat het tot gevaarlijke zelfmedicatie zou kunnen aanzetten.

Totaal onomstreden daarentegen is haar muzikale reputatie. Hildegard componeerde 77 liederen die ze in haar klooster gebruikte ter ondersteuning van de mis. Toen Hildegard aan het eind van haar leven in conflict kwam met de kerk, werd het haar klooster verboden nog te zingen tijdens de mis. Een zwaardere straf was niet denkbaar voor Hildegard.

O Virtus Sapientiae door Hildegard von Bingen

Met haar laatste krachten ging ze op bezoek bij de aartsbisschop en ze kreeg het voor elkaar dat het verbod werd opgeheven.

Niet veel later, in september 1179, stierf ze, 82 jaar oud. Haar botten (‘beentjes’) zijn als reliek te bewonderen in de kerk van Eibingen. 

Dat ze pas in 2012 heilig werd verklaard (door de Duitse paus Benedictus XVI) illustreert dat Hildegard lange tijd vergeten (of weggemoffeld?) was binnen de Roomse Kerk, maar die fout is hersteld.

U kunt zich aanmelden door onderstaand formulier in te vullen. Wij zullen u ongeveer een week van tevoren aan uw aanmelding helpen herinneren.